Nghệ thuật thời sơ khai – Phần 1: Từ Hang Động đến Colosseum: Nghệ Thuật Cổ Đại

Nghệ thuật tạo hình bắt đầu từ những đồ vật thời tiền sử và bao trùm mọi nền văn hóa. Nó đại diện cho sự tiếp nối của truyền thống cổ xưa bất chấp sự liên tục. Lịch sử hội họa, trải dài qua các nền văn hóa, lục địa và thiên niên kỷ, tiếp tục là dòng sông sáng tạo không ngừng chảy trong thế kỷ 21.Từ thế kỷ 20, nó chủ yếu dựa trên các chủ đề mang tính biểu tượng, tôn giáo và cổ điển, nhưng sau đó sự trừu tượng và nhận thức đã trở nên phổ biến.

Ngay từ khi xuất hiện, nghệ thuật cũng mang sự đa dạng, phong cách cùng đặc điểm của các nền văn hóa đã tạo ra nó. Hãy cùng khám phá nghệ thuật, từ Cổ đại đến Đương đại, xem nó đã và đang có những ảnh hưởng to lớn như thế nào.

Từ Hang Động đến Colosseum: Nghệ Thuật Cổ Đại

Trong lòng đất, trong viện bảo tàng hay trên các vách đá… đều ẩn chứa những dấu vết, bí mật hay kỳ quan do con người tạo ra. Thần đã cho con người cây bút để vẽ nên lịch sử hào hùng của mình: ở đó có tất cả những thành tựu và con đường họ đã đi trong sự chăm sóc mà Thần cố tình dành cho nhân loại....

Nghệ thuật thời sơ khai: mộc mạc như con người thời ấy, giản dị, trong sáng, với niềm tin mãnh liệt vào Chúa. Xã hội loài người nguyên thủy là một hệ thống thị tộc, mỗi thời kỳ đều có những đặc điểm riêng. Khởi đầu là Thời kỳ đồ đá, bao gồm Thời kỳ Đồ đá cũ, Thời kỳ Đồ giữa và Thời kỳ Đồ đá mới. 

Trong thời gian này, mọi người thường biết cách tạo ra những công cụ đơn giản nhất. Dấu vết nghệ thuật bắt đầu xuất hiện trong những thời kỳ này là vẽ tranh trong hang động, những bức vẽ được thực hiện trong bóng tối của hang động..

(Tranh trong hang Altamira, gần Santander, Tây Ban Nha)

Có vẻ hơi phiến diện khi cố gắng mô tả đặc điểm của nghệ thuật từ một thời kỳ bao gồm hầu hết lịch sử nhân loại. Nghệ thuật đồ đá cũ có mối liên hệ phức tạp với các nghiên cứu nhân chủng học và khảo cổ học mà các chuyên gia đã dành cả cuộc đời để nghiên cứu và biên soạn. Điều đó nói lên rằng, để tạo ra một số khái quát sâu rộng, nghệ thuật thời kỳ đồ đá cũ:

(Hình vẽ của người tiền sử)

(Ảnh chụp bức tranh vẽ con lợn tại Leang Tedongnge ở Sulawesi, Indonesia, khoảng 45.500 năm trước | Nguồn ảnh: AFP)

Nghệ thuật đồ đá cũ liên quan đến thực phẩm (cảnh săn bắn, chạm khắc động vật) hoặc khả năng sinh sản (tượng nhỏ của thần Vệ nữ). Chủ đề chính của nó là động vật.

Nó được coi là một nỗ lực, của các dân tộc thời kỳ đồ đá, nhằm đạt được một số loại quyền kiểm soát đối với môi trường của họ, cho dù bằng phép thuật hay nghi lễ.

Nghệ thuật từ thời kỳ này thể hiện một bước nhảy vọt khổng lồ trong nhận thức của con người: tư duy trừu tượng.

Các tác phẩm nghệ thuật thời kỳ tiền sử thường mang tính biểu tượng, thể hiện những hình ảnh về cuộc sống của con người thời kỳ này, như săn bắn, hái lượm, sinh hoạt,… Nghệ thuật thời kỳ này cũng thể hiện niềm tin của con người vào thế giới tâm linh.

Nghệ thuật cổ đại

Sau thời kỳ đồ đá dần phát triển, chuyển tiếp đến giai đoạn nghệ thuật cổ đại. Nổi bật của thời kỳ này là nghệ thuật Ai Cập cổ đại và La Mã cổ đại. Đây là hai nền nghệ thuật đánh dấu sự chuyển mình đặc biệt về nhận thức của con người về nghệ thuật. Và giai đoạn này còn tạo nhiều tác động tới nghệ thuật hội họa sau này. Nghệ thuật cổ đại có những đặc điểm chung là mang tính trang trọng, sử dụng các hình khối và đường nét cân đối, thể hiện những ý tưởng về tôn giáo, tín ngưỡng và quyền lực.

Nghệ thuật Ai Cập cổ đại có thể được coi là khởi nguồn của nghệ thuật phương Tây. Ở thời kỳ này, các tác phẩm nghệ thuật như kiến trúc, tượng, tranh, đồ tạo tác đều có mục đích là phục vụ cho các bậc đế vương và tôn vinh tín ngưỡng đa thần.

Các tác phẩm hội họa của Ai Cập thường được tìm thấy gắn liền với những tác phẩm điêu khắc và công trình kiến trúc. Chúng được các họa sĩ sáng tạo sử dụng trong các ngôi mộ với những cảnh, câu chuyện về các vị thần hay các Pharaon. Hội họa Ai Cập cổ đại chủ yếu là tranh vẽ trên tường (bích họa). Nội dung được truyền tải là các bức tranh sinh hoạt tôn giáo, các buổi tế lễ, hoặc các cảnh sinh hoạt, sản xuất của cư dân và vua chúa Ai Cập cổ đại.

Ai Cập cổ đại phát triển nền văn minh nhân loại từ rất sớm và tồn tại trong thời gian lâu dài. Nghệ thuật Ấn Độ cổ đại lan dần ra các khu vực lân cận và tạo nên ảnh hưởng lớn đối với sự phát triển trong nhiều lĩnh vực của nhân loại. 

Tiếp thu và chịu ảnh hưởng của nghệ thuật Crét, Ai Cập, Babylon, người Hy Lạp (từ thế kỉ V TCN) đã tạo nên nền nghệ thuật hoàn mĩ, đậm tính hiện thực, tính dân tộc “đem lại cho chúng ta sự thỏa mãn về thẩm mĩ… Về hội họa, người Hy Lạp cũng có những sáng tạo, thành công với các bức vẽ trên vải, trên tường và trên các đồ gốm, sành, sứ. Hiện nay còn rất ít các tác phẩm hội họa còn được lưu giữ, phần lớn các tác phẩm, tác giả nổi tiếng được biết đến qua sách vở như A-pen-lơ, Giơ-xít, Pô-li-nhơ…với đề tài chủ yếu là lịch sử và thần thoại Hy Lạp. Với phong cách tả thực, sống động.

Ngoài ra, ở thời điểm này, có một nguồn tài liệu khá phong phú là các hình ảnh mang tính đồ họa, là các hình vẽ đặc biệt thường xuất hiện ở các bình cổ. Các họa tiết đen trên nền sáng hay các hình vẽ đỏ trên nền gốm đen. Các họa tiết mảnh, đa nét với nhiều nội dung thay đổi theo từng thời kỳ.

Credit: Tổng hợp